Hertz

Evinizdeki bilgisayarın işlem gücünü nasıl ölçersiniz? Basit gibi görünen bu sorunun yanıtı oldukça karmaşıktır. Bir bilgisayarın işlem gücü, İngilizce'de "Merkezi İşlem Birimi" anlamına gelen "Central Processing Unit" tarafından sağlanır. Bu birime aynı zamanda mikroişlemci de denir ve yerine yaygın olarak CPU kısaltması kullanılır.

Bir mikroişlemcinin ne kadar güçlü olduğunu iki temel faktör belirler: mimari ve çalışma hızı. Mimari konusu başlı başına bir yazı konusudur. Bu yazıda ise çalışma hızına değineceğim. Kahramanımız ise 123 yıl önce yaşayan Heinrich Rudolf Hertz.

Yazar ve senatör bir babanın oğlu olarak Almanya’nın Hamburg kentinde dünyaya gelen Hertz, gençliğinde dil ve bilim meraklısı idi. Arapça ve Sanksritçe öğrendi. Bilim ve mühendislik alanlarında öğrenim gördü ve ünlü Kirchhoff’tan dersler aldı. Maxwell’in teorisinden yola çıkarak elektromanyetik dalganın algılanması üzerinde çalıştı ve sinüzoidal dalga şeklinin bulunuşuna önayak oldu.

Hertz, günümüzde tanım olarak saniyede titreşim sayısını ifade etmek için kullanılır ve Hz kısaltması ile gösterilir. Elektrik sinyallerinde ülkemiz standardı olan 50 Hz, sinüs dalgası şeklinde görünen elektrik akımının saniyede 50 kez titreştiğini ifade eder.

Her mikroişlemci, yürüttüğü komutların senkron bir şekilde olabilmesi için kuvars bir titreşimciye ihtiyaç duyar. Bu titreşimci, saniyede milyonlarca, hatta milyarlarca kez titreşerek mikroişlemci ile veri yolları ve diğer arabirimler arasında uyumu sağlar. Tipik olarak kabiliyetleri kısıtlı olan mikroişlemciler, saniyedeki titreşim sayısı kadar komut yürütebildiğinden, karmaşık işleri bir çırpıda bitirir. İşte, saniyede milyon titreşim anlamına gelen MegaHertz (MHz) ve milyar titreşim anlamına gelen GigaHertz (GHz)’ in anlamı budur.